Điều tất yếu của sá»± phát triển...

Ca từ chọn lọc trong các ca khúc trẻ bấy lâu nay Ä‘ã khó thấy, để tìm được mỹ từ lại càng khó khăn hÆ¡n. Đó là má»™t trong những hệ quả tất yếu khi loài người Ä‘ang sống trong sá»± bùng nổ thông tin, của công nghệ số, tốc Ä‘á»™ số... CÅ©ng vì thế mà vốn từ vá»±ng và cách diá»…n đạt của người Việt cÅ©ng có nhiều thay đổi, chúng ta dá»… dàng nhận thấy Ä‘iều Ä‘ó khi nghe những ca khúc nhạc trẻ, “nhạc hot” Ä‘ang có mặt trên khắp các web âm nhạc, các diá»…n Ä‘àn, trên Ä‘iện thoại của giá»›i trẻ, thậm chí là trên xe bus, trong quán cà phê...


Má»™t phần không nhỏ giá»›i trẻ hiện nay, nhất là những cô cậu học trò Ä‘ang ở tuổi teen, Ä‘a phần sá»± chọn lá»±a của họ là những bài hát về tình yêu, nhÆ°ng không phải là “những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phượng” (Phượng hồng), không phải “Ngày xÆ°a tôi thầm yêu má»™t nàng thiếu nữ” (Mối tình đầu) nữa, chỉ thấy khắp nÆ¡i: “Yêu má»™t người là dại khờ, thà cứ sống nhÆ° người tham lam. Cứ yêu hai ba người không còn em ta còn người khác” (Yêu má»™t người là dại); “Tôi tưởng em chỉ yêu thêm má»™t người. Nào ngờ Ä‘âu ngoài tôi em còn ba người nữa. Cuá»™c tình tay ba Ä‘ã khổ Ä‘au, giờ tay bốn làm sao... Em yêu má»™t lúc bốn người sao?” (Ngã tÆ° tình)...

Nhiều người sáng tác nói rằng: Người trẻ hiện nay là thế, yêu thì nói là yêu, “nói thẳng vào sá»± thật chứ không khoa trÆ°Æ¡ng bằng mỹ từ nhÆ° những ca khúc ngày xÆ°a”. Và họ chứng minh bằng việc Ä‘Æ°a vào ca khúc của mình hàng loạt ngôn ngữ đời thường: “Qua bao ngày gian truân, ngày xÆ°a kia, giờ Ä‘ây má»›i được em yêu kề bên anh, mà ngu sao làm chi để vụt bay, mất tình sẽ Ä‘au...” (Tình yêu trong lo âu); “Ở bên người ấy xin đừng nhá»› đến tôi. Ở bên cạnh tôi xin đừng làm khổ tôi. Người ấy và chính tôi trong cuá»™c tình chúng ta, em phải nhận ra má»™t người thôi” (Người ấy và tôi em phải chọn).

Ngụy biện cho sá»± non kém?

Không phải ngẫu nhiên mà ông cha ta có rất nhiều câu răn dạy: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”; “Chim khôn hót tiếng rảnh rang, người khôn nói tiếng dịu dàng dá»… nghe”... Trong khi Ä‘ó, dường nhÆ° những gì là tinh hoa, là kinh nghiệm mà cha ông ta Ä‘úc rút ngàn đời lại bị dòng nhạc trẻ xem thường, thậm chí là làm ngược lại.

Trong Ä‘ánh giá của dÆ° luận, nhạc vàng vẫn là nhạc “sến”, song cái chất “sến” Ä‘ó cÅ©ng hÆ¡n hẳn nhạc trẻ hiện nay, ít nhất ở phÆ°Æ¡ng diện ca từ - giản dị chứ không giản Ä‘Æ¡n, thô má»™c chứ không thô lậu. Điều này không thể đổ lá»—i cho yếu tố thời đại, cho sá»± phát triển của xã há»™i bởi ngôn ngữ là cái vỏ của tÆ° duy và là công cụ để biểu đạt nó. Khi lời được nhạc sÄ© viết ra, được ca sÄ© thể hiện “hồn nhiên, vô tÆ°” trên sân khấu, chúng ta cần đặt má»™t dấu hỏi lá»›n cho vốn ngôn từ, tÆ° duy và quan Ä‘iểm thẩm mỹ của họ.

Nếu là người chịu khó đọc, chắc chắn vốn từ không bao giờ dừng lại ở ngôn ngữ đời thường, nếu là người sáng tác theo Ä‘úng nghÄ©a, không bao giờ họ viết ra những dòng ngô nghê, tối nghÄ©a má»™t cách dá»… dãi nhÆ° thế.

Điều Ä‘áng quan tâm nhất ở Ä‘ây: Dòng nhạc trẻ là sản phẩm của giá»›i trẻ và phục vụ giá»›i trẻ. Những ca từ này khi được phổ biến rá»™ng rãi sẽ ảnh hưởng lá»›n đến thói quen trong nói năng, giao tiếp của má»™t bá»™ phận không nhỏ trong xã há»™i dẫn đến cái nhìn lệch lạc về những giá trị của cuá»™c sống. Xa hÆ¡n nữa, vá»›i ca từ nhạc trẻ hiện nay, sá»± trong sáng của tiếng Việt còn bị Ä‘e dọa nghiêm trọng. Không chỉ là những câu nói thẳng thừng, bốp chát, thậm chí xỉ vả lẫn nhau trong các bài hát mà còn là sá»± lai căng, lá»™n xá»™n: “Nếu khi xÆ°a anh không là bạn thân để nói yêu em/ Thì hôm nay I won’t crying for you/ Thì hôm nay I won’t missing for you/Baby I love you I waiting for you” (Mất em)...

Tiếng Việt và sá»± trong sáng của tiếng Việt Ä‘ang mờ dần trong má»™t phần không nhỏ những người Việt trẻ. Điều Ä‘ó phản ánh phần nào sá»± giảm sút tình yêu tiếng Việt, ý thức, trách nhiệm giữ gìn sá»± trong sáng của tiếng Việt; rồi xu hÆ°á»›ng lai căng, sính ngoại, thích thể hiện “cá tính”, “đẳng cấp”; sá»± thiếu hụt tri thức cÆ¡ bản về ngôn ngữ nói chung và tiếng Việt nói riêng của má»™t phần giá»›i trẻ.

Vá»›i nhạc trẻ hiện nay, chúng ta không thể áp dụng những biện pháp nhÆ° cấm lÆ°u hành, xuất bản nhÆ°ng các cÆ¡ quan chức năng hoàn toàn có thể kiểm soát, kiểm duyệt vá»›i ít nhất là những bài hát được phát trên truyền hình, được biểu diá»…n trÆ°á»›c công chúng...