Tết ông Công ông Táo

Táo Quân, Táo VÆ°Æ¡ng hay Ông Táo trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam được xem là vị thần cai quản việc bếp núc trong má»—i nhà và thường được thờ ở nÆ¡i bếp. Táo Quân có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Trung Quốc, nhÆ°ng được Việt hóa thành sá»± tích "2 ông 1 bà" quen thuá»™c:

“Trọng Cao và Thị Nhi lấy nhau Ä‘ã lâu mà không có con nên thường cãi nhau. Má»™t hôm Trọng Cao quá tức giận Ä‘ánh vợ, tức mình, Thị Nhi bỏ nhà ra Ä‘i. Thị Nhi gặp má»™t chàng trai là Phạm Lang rồi ăn ở vá»›i nhau thành vợ chồng. Khi Trọng Cao hết giận, thấy vợ bỏ Ä‘i mất, liền Ä‘i tìm kiếm khắp nÆ¡i, nhÆ°ng không thấy tăm hÆ¡i, buồn rầu bỏ công ăn chuyện làm, ra Ä‘i làm người hành khất để Ä‘i tìm vợ. Má»™t hôm, Trọng Cao đến má»™t nhà khá giả xin ăn, bà chủ nhà Ä‘em cÆ¡m ra cho. Thì ra Ä‘ó là Thị Nhi. Hai người nhận ra nhau, Thị Nhi hối hận vì Ä‘ã lấy Phạm Lang. Bất ngờ người chồng má»›i là Phạm Lang từ ngoài đồng Ä‘i làm về, Thị Nhi nói Trọng cao vào ẩn trong đống rÆ¡m. Phạm Lang về nhà để lấy tro bón ruá»™ng, nên đốt đống rÆ¡m lấy tro. Trọng Cao Ä‘ang say ngủ trong đống rÆ¡m nên bị chết cháy, người vợ cÅ© là Thị Nhi thấy vậy cÅ©ng lao vào lá»­a chết theo. Phạm Lang thấy vợ chết cÅ©ng lao mình vào đống rÆ¡m Ä‘ang cháy ấy mà chết. Thượng Đế thấy ba người có tình nghÄ©a, phong cho làm Táo Quân, và phân chia má»—i người má»™t việc: Phạm Lang là Thổ Công trông lo việc bếp, Trọng Cao là Thổ Địa trông nom việc nhà, Thị Nhi là Thổ Kỳ trong nom việc chợ búa. Ba người tượng trÆ°ng là ba cá»— "đầu rau" hay "chiếc kiềng 3 chân" ở nhà bếp.”

Theo quan niệm của người Việt, ngày 23 tháng Chạp hàng năm là ngày bá»™ ba thổ Công, thổ Địa, thổ Kỳ vắng mặt ở trần gian lên chầu trời để báo cáo vá»›i Ngọc Hoàng thượng đế những việc thiện ác, hay dở, tốt xấu trong năm qua của gia chủ má»™t cách khách quan, trung thá»±c. Vào ngày này, nhà nào cÅ©ng mua cá chép làm phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘Æ°a ông táo lên trời, làm mâm cÆ¡m cúng thật thịnh soạn, khấn trÆ°á»›c bàn thờ, kể rõ mọi việc trong năm và mong muốn trong năm má»›i mọi việc sẽ thuận buồm xuôi gió.

Ý nghÄ©a của Tết Táo Quân

Sá»± tích Táo Quân ở Trung Quốc và Việt Nam có những nét khác nhau, tuy nhiên tất cả các sá»± tích đều nói lên "tình nghÄ©a yêu thÆ°Æ¡ng" giữa má»™t người vợ và hai người chồng cÅ© và má»›i. Chính vì những mối ân tình Ä‘ó mà ba người đều Ä‘ã quyên sinh vì nhau. Hình ảnh Táo Quân ngày nay Ä‘ã trở nên gần gÅ©i vá»›i cuá»™c sống hiện đại hÆ¡n vá»›i quan niệm: gia Ä‘ình nào được Táo Quân phù há»™ nhiều thì hạnh phúc, yên ổn, thành đạt, bếp đỏ lá»­a má»—i ngày. Những gia Ä‘ình không có Ä‘iều kiện đỏ lá»­a má»—i ngày để ông vua bếp làm nhiệm vụ thì ngầm hiểu là Táo Quân chÆ°a hoàn thành nhiệm vụ giữ gìn tổ ẩm gia Ä‘ình má»™t cách trọn vẹn. Người Việt quan niệm ba vị Thần Táo định Ä‘oạt phÆ°á»›c đức cho gia Ä‘ình được tạo bởi việc làm Ä‘úng đạo lý của gia chủ và những người trong nhà.

Các nghi lá»… thờ cúng Táo Quân

Tết ông Công ông Táo có thể được làm to hay nhỏ, lá»… chay (gồm trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc) hay lá»… mặn (gồm xôi gà, chân giò luá»™c, các món nấu nấm, măng…) tùy má»—i gia Ä‘ình, nhÆ°ng dứt khoát phải có bá»™ mã Táo Quân má»›i, sau khi cúng ông Táo thì sẽ hóa vàng. Teen có thể thấy lá»… vật cúng Táo Quân gồm có ba chiếc mÅ© (hai mÅ© Ä‘àn ông và má»™t mÅ© Ä‘àn bà) được trang trí vá»›i các gÆ°Æ¡ng nhỏ hình tròn lóng lánh và những dây kim tuyết màu sắc sặc sỡ. MÅ© dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mÅ© Táo bà thì không có cánh chuồn.

Bá»™ vàng mã cúng ông Công ông Táo được bày bán ở nhiều nÆ¡i 

Ngoài ra, để các ông và bà Táo có phÆ°Æ¡ng tiện về chầu trời, người ở miền Bắc còn cúng má»™t con cá chép còn sống thả trong chậu nÆ°á»›c, ngụ ý "cá hóa long", nghÄ©a là cá sẽ biến thành Rồng Ä‘Æ°a ông táo về trời. Con cá chép này sẽ sau Ä‘ó được "phóng sinh" (thả ra ao, hồ hay sông). Tại miền Trung, người ta cúng má»™t con ngá»±a bằng giấy vá»›i yên, cÆ°Æ¡ng đầy đủ. Ở miền Nam thì giản dị hÆ¡n, người ta chỉ cúng mÅ©, áo và Ä‘ôi hia bằng giấy. 

Cá chép vàng bán rất chạy trong ngày Tết ông Công ông Táo 

Teen nghÄ© gì về Tết Táo Quân? 

Phần lá»›n teen thích Tết Táo Quân vì Ä‘ây được coi nhÆ° lá»… bắt đầu tuần Tết Nguyên Đán. Hồng Ngân (16t) há»›n hở: “Cứ thấy ngoài đường bày bán nhiều đồ vàng mã cúng ông Công ông Táo, rồi thấy mọi người Ä‘i mua cá chép vàng là lòng tá»› lại rá»™n rã cả lên, vì Ä‘iều Ä‘ó có nghÄ©a là… Ä‘ã đến Tết rồi!”

Từ khi còn nhỏ, teen vẫn thường thích ngày Tết ông Công ông Táo vì được Ä‘i thả cá – đối vá»›i những cô bé cậu bé nhỏ tuổi thì Ä‘ây là má»™t trải nghiệm thật thú vị. Còn bây giờ, má»™t số teen thì lại Ä‘ang lo về chuyện thả cá ấy. “Những năm trÆ°á»›c, tết ông Công ông Táo cứ nhÆ° ngày há»™i thả cá và… xả rác vậy. Xung quanh những hồ hoặc sông mọi người thường thả cá, rác vứt bừa bãi khắp nÆ¡i cả.” – Minh Trang (18t) nói. Nếu hôm nay bạn có ý định Ä‘i thả cá, thì nhá»› giữ gìn bảo vệ môi trường và không vứt rác xuống sông nhé!

Hay nhÆ° chuyện của gia Ä‘ình Trung Đức (17t) vào Tết Táo quân năm ngoái, khi bạn và em Ä‘i thả cá ở hồ gần nhà, Đức dá»±ng xe mà quên rút chìa khóa. Loay hoay vá»›i túi cá để thả xuống sông, Đức bị má»™t người lạ mặt cÆ°á»›p mất xe và phóng Ä‘i luôn, bạn không Ä‘uổi theo kịp. Vì thế vào những ngày lá»… Tết nhÆ° thế này, teen cÅ©ng nên đề phòng chuyện mất cắp và luôn để ý đến đồ đạc của mình.