Lẽ ra những nhà báo, nhà văn phải luôn ý thức về sự trong sáng của ngôn ngữ Việt thì lại nối giáo cho... tinh thần sính ngoại!

Hiện nay, người ta dễ dàng tìm thấy lỗi tiếng Việt ở mọi loại văn bản giấy tờ, mọi tầng lớp (không loại trừ giới trí thức), mọi nơi, mọi lúc. Rất nhiều người Việt ngay trong nước không thể viết được tiếng Việt cho suôn sẻ, không sai chính tả và ngữ pháp.

Có ý kiến dĩ hoà vi quý: thôi thì... những lỗi quá phổ biến thì ta nên chấp nhận, thậm chí thay đổi từ điển theo "thực tế" đó (quả nhiên đã có từ điển tiếng Việt làm điều này). Nhưng đáng buồn là điều đó chỉ làm nghèo nàn tiếng Việt, giảm tính khoa học, mất bản sắc và giá trị của tiếng mẹ đẻ! Phải thừa nhận rằng giỏi tiếng Việt không phải là chuyện dễ. Nhưng phải chi ai cũng có một chút ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt thì có lẽ văn hoá Việt, bản sắc Việt sẽ bền vững. 

Các lỗi dễ thấy: viết sai từ do phát âm sai, dùng sai từ do hiểu sai nghĩa hoặc nhầm lẫn với từ khác, sai cấu trúc câu, sai dấu câu, sai đoạn văn... Nhầm lẫn một số từ, cặp từ: phong thanh (nghe phong thanh) nhầm thành phong phanh (ăn mặc phong phanh), khoái chá nhầm thành khoái trá, vô hình trung nhầm thành vô hình chung... 

Ngoài các lỗi thường xuyên trên, một nguy cơ nữa đối với tiếng Việt là sự xâm thực của ngoại ngữ. Những người học ngoại ngữ cứ nghĩ tiếng Việt là tiếng cha sinh mẹ đẻ, tự nhiên mà dùng, không cần học, họ chăm chú vào học tiếng nước ngoài, thành ra họ có thể giỏi một ngoại ngữ nhưng tiếng Việt họ lại kém. Thậm chí, tiếng nước ngoài lại "thẩm thấu ngược" vào tiếng mẹ đẻ.

Một trong những điển hình của sự "thẩm thấu ngược" hiển hiện trong những câu trích dẫn dưới đây với từ "teen" của tiếng Anh:

- "Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên Trung ương (thuộc T.Ư Đoàn) đã giới thiệu và vận hành một trang web có tên "Giới tính tuổi teen" ở địa chỉ http://www.gioitinhtuoiteen.org.vn..." (Bài: "Web mới: Giới tính tuổi teen", báo T.N 02.09.2005).

- "Con của bạn đang ở tuổi teen và thường cảm thấy không được tự tin, thoải mái khi tiếp xúc với những người khác? Hãy giúp trẻ vượt qua những sợ hãi, nhút nhát..." (Bài: "Giúp tuổi teen khắc phục... e thẹn ", báo T.T 03.08.2005)

- "Giữa không gian của những câu chuyện cho tuổi teen đầy ắp những câu chuyện ồn ào, sôi động, nghịch ngợm đầy chất hành động, giữa những giọng điệu hóm hỉnh, trong trẻo, hay mơ mộng, dịu dàng, sẽ là một sự đổi món khá thú vị khi độc giả tuổi teen bỗng được bắt gặp một số tập truyện xoáy sâu vào những niềm suy tư, nỗi trăn trở băn khoăn của các nhân vật tuổi teen trước ngưỡng cửa cuộc sống..." (NXB Kim Đồng)

"Tuổi teen" là tuổi gì? Trong tiếng Anh, "teen" hay "teenager" có nghĩa là thanh thiếu niên, người ở tuổi 13 đến 19. Rất, rất nhiều sách báo, tạp chí trong nước hiện đang sử dụng từ "teen" tràn lan, đặc biệt từ này xuất hiện nhan nhãn trong các tạp chí dành cho lứa tuổi mới lớn. Phải chăng một sự đổi mới tiếng Việt hay thêm một mối hiểm nguy làm nghèo tiếng Việt đang nghiễm nhiên lộ diện!

Trong tiếng Việt có những từ rất đẹp: tuổi hoa, tuổi ngọc, tuổi hồng, tuổi mộng mơ, tuổi mực tím...

 Ai cũng biết trong tiếng Việt có những từ rất xinh đẹp, thơ mộng dành cho lứa tuổi này: tuổi hoa, tuổi ngọc, tuổi hồng, tuổi mộng mơ, tuổi mực tím... thậm chí: tuổi biết buồn, tuổi sầu... Dường như bấy nhiêu ưu tiên của tiếng Việt dành cho lứa tuổi này vẫn chưa đủ, nên gần đây lại xuất hiện thêm "tuổi teen" nghe khô khan, không chút gợi mở gì về lứa tuổi đẹp đẽ của thiếu niên VN, chỉ trừ cái "nghe nó kêu" tỏ ra ta đây cũng sành tiếng Anh lắm lắm!

Từ "tuổi teen" bộc lộ một số nhược điểm:

- Thay thế một số từ thuần Việt rất đẹp bằng một từ chỉ thuần ngữ nghĩa đến vô cảm.

- Dùng 1 từ "nửa tây nửa ta" để thay thế một số từ thuần Việt rất đẹp, rất phong phú. Điều này chứng tỏ "tuổi teen" xâm nhập vào tiếng Việt không phải vì nhu cầu thật (ví như "cao su", "ô tô"... vì tiếng Việt hoàn toàn không có nên phải Việt hoá tiếng nước ngoài để dùng). Đây chỉ là một thứ tiếng mà một số người sính ngoại, thậm chí nhiều người làm văn hoá nghệ thuật (các nhà văn...), làm truyền thông (các nhà báo...) cũng tích cực tiếp tay cho tinh thần sính ngoại này.

- Viết "tuổi teen" là dùng sai ngữ nghĩa, thừa từ. Như trên đã dẫn giải: trong tiếng Anh, bản thân "teen" hay "teenager" đã có nghĩa là thanh thiếu niên, người ở tuổi 13 đến 19. Như vậy khi viết "tuổi teen" là đã viết thừa từ "tuổi", nhưng nếu như đọc đoạn văn sau: "Con của bạn đang ở teen và thường cảm thấy không được tự tin, thoải mái khi tiếp xúc với những người khác?". Liệu có mấy người Việt hiểu "Con của bạn đang ở teen..." là đang... ở đâu?

Vậy cái từ "tuổi teen" nửa tây nửa ta nhờ đâu vẫn tồn tại trong tiếng Việt? Trước hết, nó "sống" được là nhờ cái bệnh sính ngoại của một số người Việt hướng ngoại. Kế đến, nó biểu hiện sự "thời thượng" của người dùng nó. Đồng thời, nó may mắn gặp môi trường tốt là văn hoá phẩm, đặc biệt là sách báo, dành cho "tuổi teen" đang thời nở rộ. Thử mở một tạp chí dành cho tuổi hoa học trò khá nổi tiếng ở VN, ta chỉ đọc được từ "hoa học trò" khá dễ ở tên báo, ngoài ra, suốt hàng trăm trang báo chỉ rặt một từ "tuổi teen"! Lẽ ra những nhà báo, nhà văn phải là người luôn ý thức về sự trong sáng của ngôn ngữ Việt thì lại... nối giáo cho... tinh thần sính ngoại!

Ông Nguyễn Hữu Thái, một Việt kiều thường xuyên cộng tác với báo chí trong nước đã từng viết: "...bây giờ, đọc sách báo trong nước chúng ta đã không hiểu được ý nghĩa của một số ngôn từ đường phố, những tiếng lóng, thuật ngữ khoa học. Ngược lại, người Việt trong nước cũng không hiểu được cách pha tiếng Anh, tiếng Pháp ngày càng nhiều vào đối thoại thường ngày của người Việt nước ngoài”. Thế nhưng, Việt kiều cũng đâu ngờ, "tuổi teen" trong nước đang mất dần những tuổi hoa, tuổi ngọc, tuổi hồng, tuổi mộng mơ... để trở thành "tuổi teen" khô khan, không chút lãng mạn!

Nguồn: http://www.nguoivienxu.vietnamnet.vn/chuyentiengmede/2005/09/491382/